Winter’s coming

Korte, donkere en koude dagen.. winter’s coming.

Wist jij dat er in het algemeen meer mensen dagelijks overlijden in de winter dan in de zomer?

Maar wat gebeurt er dan precies in de winter met ons lichaam?

De meest voor de hand liggende, de 4 M's:

• Minder lang zon

• Meer kou

• Minder bewegen

• Meer binnen

Minder zon

Minder zonlicht leidt tot minder warmte (kou) en minder blootstelling aan zonlicht, waardoor wij minder vitamine D maken. Dit is belangrijk voor een goed werkend immuunsysteem.

Minder zonlicht betekent ook meer melatonine. Melatonine stimuleert echter het immuunsysteem, waardoor deze in de winter actiever is.

En de winterdip?

Serotonine heeft een positief effect op onze stemming.

Dat wist je vast, maar wat je nog niet wist: 's winters is het gehalte van het serotonine transport eiwit hoger dan in de zomer. hoe meer van dit eiwit, hoe minder activiteit van serotonine.

✅ Praktisch: 's winters dus een sombere stemming

! Maar er is meer.

Meer kou

Studies tonen aan dat de meeste beroertes plaatsvinden ’s winters. Hoe kan dit?

Mogelijk wordt het sympathische zenuwstelsel actiever tijdens de koudere wintermaanden.

Dit leidt met de kou tot o.a. het samenknijpen van de bloedvaten (om je temperatuur op peil te houden), een hogere bloeddruk, hogere hartslag, hogere hoeveelheid en activatie bloedplaatjes, meer stollingsfactoren en een hogere bloed viscositeit (stroperigheid van het bloed).

Dit verhoogt de kans op de vorming van bloedstolsels en dit kan het risico op o.a. beroerten verhogen.

Onderzoek laat zien dat extreme temperatuurschommelingen kunnen leiden tot meer mortaliteit. Je kan je voorstellen dat dit met name in de winter gebeurt: van je warme huis binnen kom je afwisselend in de koude buitenlucht.

! Maar er is meer.

Minder bewegen

Studies laten ook zien dat in alle landen mensen het minst actief zijn tijdens de koude maanden.

Dit verhoogt het risico op vrijwel alle gezondheidsrisico’s, zoals het ontstaan van diabetes, hart- en vaatziekten en zelfs tot beroertes.

! Maar er is meer.

Meer binnen

Hier hebben we een 2 x zo groot probleem: naarmate het kouder en donkerder wordt, zitten we ook steeds meer binnen.

Daarnaast toont onderzoek aan dat er dan ’s winters binnen meer ziekteverwekkers in de lucht ophopen.

Dit komt omdat:

• De lucht minder goed circuleert bij kou

• Er door het gebrek aan zonlicht minder photodegratatie (afbraak door licht) plaatsvindt van mogelijke ziekteverwekkers.

✅ Daarom wil je door je neus ademen:

Tegelijkertijd zitten we dus meer binnen in ruimtes die rijker zijn aan ziekteverwekkers.

Geen win-win, maar een verlies-verlies.

Maar er is meer

Onderzoek laat ook jaarlijkse pieken zien van ziekte in gebieden waar de temperatuur, daglengte (en vitamine D) en vochtigheid constant is.

Dus blijkbaar zijn er naast externe factoren ook interne factoren die onze afweer beïnvloeden.

Dit zijn onze interne ritmes.

Ritme & regelmaat

Ons lichaam – en dus ook immuunsysteem - heeft een bepaald ritme.

Je hebt vast al eens gehoord over jouw circadiaan ritme, waarin jouw lichaam een 24 uurs cyclus heeft.

Maar is het echt zo simpel en zou er maar 1 cyclus kunnen zijn?

NEE.

Ons lichaam kent meerdere cycli, namelijk: ultradiaan, circadiaan, infradiaan en circannueel.

• Ultradiaan ritme: korter dan 24 uur, ongeveer 90 minuten.

• Voorbeeld: de REM of non-REM slaapcyclus die elkaar afwisselen tijdens slaap

• Circadiaan ritme: ongeveer (circa) 24 uur (dia=dag)

• Voorbeeld: het dag nacht ritme

• Infradiaan ritme: langer dan 24 uur

• Voorbeeld: De menstruele cyclus

• Circannueel ritme: ongeveer (circa) een jaar (ani)

• Voorbeeld: ons immuunsysteem !?

Ja, het immuunsysteem. Ook deze kent meerdere ritmes

Wat zien we?

Onderzoek laat zien dat mensen beter bestand zijn tegen ziekteverwekkers tijdens hun actieve circadiaan fase (overdag) of in de zomer.

We zijn dus kwetsbaarder voor ziekteverwekkers tijdens de avond, nacht en de winter.

Om specifiek te zijn - voor de liefhebbers:

• De hoeveelheid lymfocyten en neutrofielen – specifieke afweercellen – is laag aan het begin van de dag en neemt in het verloop van de dag dag toe.

• Hoe langer de dagen (lange lichte zomerdagen), hoe meer lymfocyten bijvoorbeeld en hoe meer bescherming tegen ziekteverwekkers. Daarom hebben wij tijdens onze korte winterdagen minder lymfocyten en een minder goede bescherming.

• ‘s Winters worden er meer neutrofielen, witte bloedcellen en hogere ontstekingswaarden (CRP) gezien in het bloed en zien we dus een afweer die erg actief is.

Waarom?

Oerbrein.

Je kan je voorstellen dat ons oerbrein aan de daglengte kon schatten waar wij waren gedurende het jaar.

Lange dagen = zomer.Korte dagen = winter.

Om de kans op overleving zo groot mogelijk te maken wil het aanpassingen maken om ons te beschermen tegen gevaarlijke seizoenen (kou en weinig voedsel) en stimulering voortplanting/ontspanning richting de meer warme en voedselrijke seizoenen.

Het lichaam heeft dus mogelijk geleerd om in deze periode het immuunsysteem actiever te maken in de hoop ons daarmee iets langer in leven te houden.

Echter hebben veel van ons het geluk van een dak boven ons hoofd en een warme maaltijd.

Laboratoriumonderzoek toont aan dat bepaalde genen (zoals ARNTL), meer actief zijn in de zomer dan in de winter.

Dit genetisch materiaal remt mogelijk ontsteking. In de winter zijn er meer genen actief die ontstekingsbevorderend werken.

In de winter gaat ons lichaam dus sneller in de ontstekingsmodus.

Hierbij is de kans ’s winters dus groter dat jouw lichaam ook zichzelf aanvalt.

Dit kan verklaren waarom we ‘s winters meer ontstekings-gerelateerde ziekten zien, beroerten, atherosclerose, reumatoïde artritis en diabetes.

Slaap

Deze verminderde blootstelling aan zonlicht heeft ook een negatief invloed op ons dag-nacht ritme.

Grappig feitje: we slapen in de winter meer.

HUH!?

Ja, slaaptekort is een van de meest schadelijke factoren voor onze gezondheid. Hoe meer we slapen, hoe meer afweercellen we hebben in ons bloed.

Daarbij: hoe meer we slapen, des te minder ontstekingsbevorderende factoren zoals interleukine 6 of TNF-alfa.

✅ Het resultaat: een efficiënte afweer die niet onnodig aan staat.

We lijken 's winter echter langer te slapen.

Langdurig slapen (> 9 uur) wordt vaak gezien bij een minder goede gezondheid - oppervlakkig slapen, slaapapneu, hartproblemen, depressie etc.

Raadpleeg dus altijd een arts als je steeds meer slaap nodig denkt te hebben.

Conclusie

In de winter werkt ons immuunsysteem beter tegen infecties. Echter is het een nadeel dat ons lichaam zichzelf dan eerder (soms onnodig) in een staat van ontsteking brengt.

Dit kan leiden tot meer ziekten waarin ontsteking een grote rol speelt.

Wat kan je zelf doen om dit te bevorderen?

§ Module Ademhaling

Meer hierover in onze 'Slaapverwekkende' module

• Probeer het temperatuur verschil tussen binnen en buiten minder groot te maken. Gebruik dit doktersrecept om je gasrekening laag te houden. Zet dus niet je thermostaat op 25 graden.

• Douche in de ochtend 1 minuut warm, 1 minuut lauw en 1 minuut koud.

• Douche in de avond 1 minuut warm en dan 1 minuut lauw. Niet koud, want dit kan je slaap verstoren.

• Blijf 2-3x per week krachttrainen

• Wandel dagelijks 45 minuten.

• Werk zoveel mogelijk staand